Witam
W 2002 r. Sąd wydał postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po mojej matce. Sąd stwierdził, że spadek po mamie nabył mój brat na podstawie testamentu własnoręcznego sporządzonego w 1990 r.
Wczoraj okazało się, że moja mama sporządziła jeszcze jeden testament, w którym do spadku powołała wyłącznie mnie, a mojego brata wydziedziczyła (jest on alkoholikiem). Ten testament został sporządzony w 1999 r. i jak sądzę celowo został ukryty przez mojego brata. Znalazłem go przypadkowo kiedy przeglądałem dokumenty brata – pomagałem mu załatwić rentę. Pewnie zapomniał o tym testamencie.
Czy można złożyć jakiś wniosek o zmienienie postanowienia sądu? W skład spadku wchodzi mieszkanie, w którym mieszka brat. Czy brat może starać się o zachowek?
Lesław
Szanowny Panie,
Istnieje możliwość uchylenia lub zmiany postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Stosowne przepisy zawarte są w Kodeksie postępowania cywilnego.
Jak wskazuje art. 679 § 1 KPC, dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów niniejszego rozdziału. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność.
Wniosek o wszczęcie takiego postępowania może zgłosić każdy zainteresowany (art. 697 § 2 KPC).
Stosownie do art. 679 § 3 KPC, w razie przeprowadzenia dowodu, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd spadku, zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.
Powyższe przepisy mają zastosowanie również do uchylenia i zmiany notarialnego poświadczenia dziedziczenia.
Z uwagi na powyższe przepisy należy stwierdzić, że może Pan wystąpić do sądu z wnioskiem o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po mamie. W uzasadnieniu wniosku musi Pan wskazać okoliczności znalezienia testamentu mamy i datę, na okoliczność, że nie wiedząc o testamencie z 1999 r. nie mógł Pan powołać się na ten testament w czasie postępowania spadkowego, które toczyło się w 2002 r. oraz, że składa Pan wniosek przed upływem roku od uzyskania możliwości powołania się na ten testament.
Zgodnie z 628 KPC sądem właściwym do złożenia wniosku o zmianę lub uchylenie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku składa się do sądu ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy – będzie to ten sam sąd, który wydał postanowienie spadkowe, które chce Pan zmienić.
Do wniosku powinien Pan dołączyć znaleziony testament. Stosownie do art. 49 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) od wniosku takiego pobierana jest opłata stała w kwocie 50 zł.
Jeżeli sąd przychyli się do Pana wniosku, a testament okaże się testamentem ważnym to sąd wyda postanowienie, w którym orzeknie, że zmienia postanowienie z 2002 r. w ten sposób, iż stwierdza, że spadek po mamie nabył Pan na podstawie testamentu z roku 1999 r.
Pana brat, jak wynika z Pana pytania, został wydziedziczony.
Stosownie do art. 1008 KC, spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Art. 1009 KC wskazuje, iż przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu.
Jeżeli więc Pana mama skutecznie wydziedziczyła brata to nie będzie on mógł żądać od Pana zachowku.
Stan prawny na dzień 23.05.2011 r.
