Mój ojciec zmarł w październiku 2009 r. Wyrokiem sądu z 2010 r. ustalono, że spadek po moim ojcu dziedziczę ja i moja mama, wprost po ½ udziału.
W ubiegłym tygodniu okazało się, że mój tata pozaciągał wiele kredytów i ich nie spłacał. Zaległości sięgają 50.000 zł. Nie pozostawił on żadnego majątku.
Dowiadywałam się w sądzie i tam mi powiedzieli, że na odrzucenie spadku miałam 6 miesięcy od śmierci ojca. Czy jest jakaś możliwość, żeby nie dziedziczyć długów po tacie? Nasza sytuacja z mamą nie jest najlepsza, a banki i firmy windykacyjne nas atakują telefonami i domagają się spłaty długów.
Pozdrawiam i dziękuję z góry za odpowiedź,
Ania
Szanowna Pani,
Stosownie do art. 1012 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.
Jak wskazuje art. 1015 § 1 KC, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Zgodnie z art. 1015 § 2 KC, brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Jak wynika z pytania Pani, Pani mama oraz Pani nie złożyłyście żadnego oświadczenia spadkowego w związku ze śmiercią taty – o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub o odrzuceniu spadku.
W takiej sytuacji przyjmuje się, stosując powyżej wskazane przepisy, że nabyły Panie spadek wprost, z pełną odpowiedzialnością za długi spadkowe. Takie też postanowienie wydał sąd w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po tacie.
Stosownie do art. 1018 § 2 Kodeksu cywilnego, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
Istnieje możliwość jednak uchylenia się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku czy przyjęcia go z dobrodziejstwem inwentarza i na skutek tego doprowadzicie do zmiany postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Zmiana postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, w ten sposób, iż sąd wyda orzeczenie o stwierdzeniu nabycia spadku przez Panie z dobrodziejstwem inwentarza lub przez inne osoby (w przypadku odrzucenia przez Panie spadku po tacie) możliwa jest jedynie w przypadku gdyby Panie uchyliły się od skutków niezłożenia oświadczenia spadkowego.
Zgodnie z do art. 1019 § 1 KC, jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:
- uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem
- spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca
Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przejęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd (art. 1019 § 3 KC).
Tak więc musicie Panie złożyć w sądzie spadku wniosek o przyjęcie od Pań oświadczeń o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia oświadczeń o odrzuceniu spadku po tacie lub o jego przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza. Jednocześnie musicie Panie złożyć oświadczenia o tym czy w związku z uchyleniem się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia spadkowego po tacie odrzucacie spadek czy też przyjmiecie go Panie z dobrodziejstwem inwentarza.
Zgodnie z art. 1012 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.
W ogóle nie będziecie Panie odpowiadać za długi taty, w sytuacji, w której sąd zatwierdzi oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia spadkowego, a Panie złożą oświadczenia o odrzuceniu spadku Odrzucenie spadku przez spadkobiercą powoduje, że taką osobę traktuje się tak jakby nie dożyła otwarcia spadku (śmierci taty).
Natomiast przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Jeżeli więc Panie przyjęłyby spadek z dobrodziejstwem inwentarza to wówczas Wasza odpowiedzialność ograniczona byłaby to wartości stanu czynnego spadku (aktywów spadku).
Jeżeli więc tata nie miał żadnego majątku to Panie jako spadkobiercy faktycznie nie poniosą odpowiedzialność za długi taty.
Wracając do uchylenia się od skutków niezłożenia oświadczenia spadkowego pod wpływem błędu to należy wskazać, iż błąd, który może stanowić podstawę uchylenia się od skutków prawnych niezłożonego oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub o odrzuceniu spadku musi dotyczyć treści czynności prawnej (art. 84 § 1 KC) oraz być istotny (art. 84 § 2 KC).
Błąd dotyczący treści oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku - to m.in. błąd co do osoby spadkodawcy, co do tytułu powołania lub co do przedmiotu spadku (brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego, brak wiedzy o długach spadkowych).
Należy jednak wyraźnie wskazać, iż błąd nie nie może być wynikiem braku staranności po stronie spadkobiercy. W ewentualnym postępowaniu będziecie Panie zatem wykazać, że brak wiedzy o długach spadkowych nie był spowodowany tym, że nie podjęły Panie wszelkich możliwych kroków w celu ustalenia majątku spadkowego.
W sprawie należy pamiętać, iż nie jest możliwe uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub o odrzuceniu spadku, w której Panie byłyby w błędzie co do skutków prawnych określonych zdarzeń (błąd co do prawa). Nie możecie Panie uchylić się od skutków prawnych oświadczeń dlatego, że nie wiedziałyście Panie o skutkach niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku lub o przyjęciu go z dobrodziejstwem inwentarza.
Z Pani pytania wynika, że o długach spadkowych dowiedziały się Pani prawie 2 lata od śmierci taty. W uzasadnieniu ewentualnego wniosku o przyjęcie przez sąd oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub o odrzuceniu spadku musicie Panie wskazać, że nie wiedziałyście o długach Pani taty, że przeglądnęłyście dokładnie dokumenty ojca po jego śmierci i nie było tam żadnego potwierdzającego długi taty, że tata nie mówił nic o długach, że ani Pani, ani mama nie wiedziałyście o tym, że tata zawierał umowy o kredyty. Należy wskazać kiedy dowiedziałyście się Panie o tym, że tata miał długi.
Musicie Panie również wskazać, iż w sytuacji, w której wiedziałybyście o długach spadkowych taty to z pewnością złożyłybyście Panie oświadczenia o odrzuceniu spadku lub o jego przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza.
Stan prawny na dzień 29.05.2011 r.
